Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε μια οδηγία που
εκσυγχρονίζει τον υφιστάμενο νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας της ΕΕ για να
ανοίξει το δρόμο προς μια αληθινή ψηφιακή ενιαία αγορά. Οι νέοι κανόνες
εξασφαλίζουν επαρκή προστασία για τους δημιουργούς και τους καλλιτέχνες, ενώ
παράλληλα ανοίγουν νέες δυνατότητες για την πρόσβαση και την κοινή χρήση
περιεχομένου που προστατεύεται με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε
ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η οδηγία καλύπτει διάφορα θέματα, τα οποία μπορούν να συγκεντρωθούν σε τρεις
κατηγορίες:
Α) Προσαρμογή εξαιρέσεων – περιορισμών
πνευματικής ιδιοκτησίας στο ψηφιακό και διασυνοριακό περιβάλλον
Η οδηγία εισάγει υποχρεωτικές εξαιρέσεις στην πνευματική ιδιοκτησία για τους
σκοπούς της εξόρυξης κειμένου και δεδομένων, των διδακτικών δραστηριοτήτων στο
διαδίκτυο και της διατήρησης και της διαδικτυακής διάδοσης της πολιτιστικής
κληρονομιάς.
Β) Βελτίωση των πρακτικών αδειοδότησης
για την εξασφάλιση ευρύτερης πρόσβασης στο δημιουργικό περιεχόμενο
Η οδηγία προβλέπει εναρμονισμένους κανόνες που διευκολύνουν:
• Εκμετάλλευση έργων που έχουν σταματήσει να διατίθενται στο εμπόριο (έργα
εκτός εμπορίου).
• Έκδοση συλλογικών αδειών με εκτεταμένο αποτέλεσμα.
• Εκκαθάριση δικαιωμάτων για ταινίες από πλατφόρμες video-on-demand.
Γ) Επίτευξη μιας εύρυθμης αγοράς για τα
πνευματικά δικαιώματα
Η οδηγία εισάγει ένα νέο δικαίωμα στους εκδότες του Τύπου για την
ηλεκτρονική χρήση των δημοσιεύσεών τους στον Τύπο. Οι συντάκτες των έργων που
ενσωματώνονται στη δημοσίευση του Τύπου θα δικαιούνται ένα μερίδιο από τα έσοδα
του εκδότη του Τύπου που απορρέουν από αυτό το νέο δικαίωμα.
Όσον αφορά τις διαδικτυακές πλατφόρμες κοινής χρήσης περιεχομένου, οι οποίες
βασίζονται στο μοντέλο «μεταφορτωμένο από χρήστη», η οδηγία αποσαφηνίζει το
νομικό πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν. Τέτοιες πλατφόρμες θα πρέπει,
καταρχήν, να λάβουν άδεια για έργα που προστατεύονται από δικαιώματα
πνευματικής ιδιοκτησίας που έχουν αναρτηθεί από τους χρήστες, εκτός εάν
πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις που προβλέπονται στην οδηγία. Οι δικαιούχοι
θα είναι επομένως σε θέση να διαπραγματευτούν καλύτερα τους όρους εκμετάλλευσης
των ηλεκτρονικών τους έργων και να αμείβονται για την ηλεκτρονική χρήση του
περιεχομένου τους από αυτές τις πλατφόρμες. Ταυτόχρονα, η οδηγία επιτρέπει
στους χρήστες να δημιουργούν και να μεταφορτώνουν περιεχόμενο ελεύθερα, για
σκοπούς παραπόνων, κριτικής, αναθεώρησης, καρικατούρας, παρωδίας και ετικέτας.
Για το σκοπό αυτό, μετατρέπει τις εξαιρέσεις αυτές, που είναι επί του παρόντος
προαιρετικές για τα κράτη μέλη, σε υποχρεωτικές εξαιρέσεις για τον συγκεκριμένο
τύπο χρήσης.
Η οδηγία κατοχυρώνει επίσης το δικαίωμα των δημιουργών και των εκτελεστών σε
κατάλληλες και αναλογικές αμοιβές κατά τη χορήγηση άδειας ή τη μεταβίβαση των
δικαιωμάτων τους και εισάγει υποχρέωση διαφάνειας όσον αφορά την εκμετάλλευση
αδειοδοτημένων έργων καθώς και μηχανισμό προσαρμογής των αποδοχών, μηχανισμός.
Οι προγραμματιστές λογισμικού αποκλείονται από αυτούς τους κανόνες.
Μετά την υπογραφή και δημοσίευση της οδηγίας στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, τα
κράτη μέλη θα έχουν 24 μήνες για να μεταφέρουν τους νέους κανόνες στην εθνική
τους νομοθεσία.
