Του Σωκράτη Αργύρη
Όταν δεν έχει ξεκαθαριστεί στην Ελλάδα από που πήρε το όνομα του το Αιγαίο πέλαγος, μη περιμένουμε να βγάλουμε άκρη με την Τουρκία ποιος ήταν αυτός που πρότεινε το Turkaegean, μετά το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας και μάλιστα το κατοχύρωσαν ως brand name.
Οι περισσότεροι Έλληνες υιοθετούν την ερμηνεία του μύθου σχετικά με τον Θησέα και τον Μινώταυρο που ουσιαστικά απηχεί την προσπάθεια της αρχαίας Αθήνας να απαλλαγεί από την υποχρέωση να καταβάλλει φόρο υποτέλειας στην μινωική Κρήτη. Η ερμηνεία αυτή βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τον ανεπιβεβαίωτο θρύλο περί μινωικής θαλασσοκρατίας, τον οποίο φαίνεται πως υιοθέτησε η Αθήνα ως μέσον προπαγάνδας που απέβλεπε στην ανάπτυξή της σε μεγάλη ναυτική δύναμη. Ιδωμένος μέσα από το πρίσμα αυτό ο μύθος περί Αιγέα και Αιγαίου μπορεί να ερμηνευθεί ως μέρος της στρατηγικής που εφάρμοζε η Αθήνα προκειμένου να στοιχειοθετήσει δικαιώματα σε ολόκληρο το Αιγαίο, καταφεύγοντας ακόμη και στην παρετυμολόγηση του ονόματός του.
Γιατί πιο πειστική φαίνεται η ετυμολογία της λέξης αιγαίον από το αιξ (κατσίκα), παράγωγο του ομηρικού ρήματος αΐσσω (πηδώ). Από τα αρχαιότερα εξημερωμένα ζώα η αίγα είναι αυτό που κατ’ εξοχήν αναρριχάται, σκαρφαλώνει στους βράχους πηδώντας. Οι αρχαίοι Έλληνες συνεκδοχικά συνήθιζαν να αποκαλούν «αίγες» και τα κύματα, προφανώς επειδή κι αυτά… πηδούν όταν η θάλασσα είναι αγριεμένη.
Ο παραδοξογράφος Αρτεμίδωρος ο Δαλδιανός από την Έφεσο (2ος αι. μ.Χ.) είναι σαφής, όταν γράφει: «…τα μεγάλα κύματα αίγας εν τη συνηθεία λέγομεν… και το φοβερώτατον πέλαγος Αιγαίον λέγεται» («Ονειροκριτικόν» II, 12). Με παρόμοια συνεκδοχή σημερινοί νησιώτες του Αιγαίου αποκαλούν «πρόβατα» τα μεγάλα κύματα, ακριβώς όπως οι Γάλλοι («moutons»), ενώ οι Άγγλοι τα αποκαλούν «άσπρα άλογα» (white horses). Τι πιο ταιριαστό όνομα θα μπορούσε, λοιπόν, να δοθεί σε μια θάλασσα σχεδόν μονίμως φουρτουνιασμένη, γεμάτη «αίγες», παρά αυτό που την περιγράφει; Προφανώς για τον ίδιο λόγο η ακτή, όπου καταλήγουν πηδώντας «οι αίγες της αλός» (τα θαλάσσια κύματα), ονομάστηκε αιγιαλός (σημ. γιαλός).
Επίθετα με κατάληξη -αιος δηλώνουν σχέση με αυτό που σημαίνει η αντίστοιχη ρίζα. Παραδείγματος χάριν αγελαίος είναι ο ανήκων σε αγέλη, αγοραίος ο της αγοράς, αρχαίος ο έχων απόσταση από την αρχή, βουλαίος ο σχετιζόμενος με τη βουλή, δίκαιος ο σεβόμενος και εφαρμόζων την δικαιοσύνη, εδραίος ο έχων έδρα, ο σταθερός, Ηραίος ο έχων σχέση με την Ήρα, θυραίος ο εκτός της θύρας, πηγαίος ο της πηγής, ωραίος ο της ώρας κ.ο.κ. Έτσι, και η πλήρης «αιγών» θάλασσα αποκλήθηκε Αιγαίον Πέλαγος.
