του Σωκράτη Αργύρη*
Ουδέν ατέκμαρτον, ουδέν τυφλόν.
-Πλούταρχος
(Τίποτα δεν είναι χωρίς αιτία, τίποτα δεν είναι ανεξήγητο.)
Έχουν
γραφτεί στην κυριολεξία χιλιάδες βιβλία για τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο αλλά
ελάχιστα έχουν αξιολογηθεί ειδικά στην Ελλάδα από ιστορικής απόψεως, επειδή
ακόμα τα Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών είναι κλειστά στην ιστορική έρευνα,
με συνέπεια η σύγχρονη ιστορία περισσότερο να έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής
αντιπαράθεσης παρά φροντιστήριο για μάθημα πολιτικής στρατηγικής.
Επ’ ευκαιρία της περίφημης Συμφωνίας των Πρεσπών θα θέλαμε αρχικά να
παραθέσουμε ορισμένες ιστορικές ημερομηνίες όπου συνέβησαν γεγονότα που χάραξαν
και την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, άσχετα αν συνέβησαν σε διαφορετικές γεωγραφικές
περιοχές γιατί απλά στην Ιστορία ισχύει η θεωρία του χάους.
Επίκεντρο
είναι η γεωπολιτική θέση της Μακεδονίας, γιατί δεν είναι μία απλά
γεωγραφική περιοχή, δηλαδή η προσπάθεια δημιουργίας ενός ενιαίου
ανεξάρτητου κράτους, που ακόμα στηρίζουν ορισμένοι τη θεωρία τριχοτομήσης
της από την Συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1913 και που ανάγκασε τον
Βενιζέλο να φέρει το «Ιδιώνυμο» που στην τελική του διατύπωση προέβλεπε
στο Άρθρο 1
«Όστις επιδιώκει την εφαρμογή ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν τη διά βιαίων μέσων
ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού καθεστώτος ή την απόσπασιν μέρους εκ του όλου της Επικρατείας, ή ενεργεί υπέρ
της εφαρμογής αυτών προσηλυτισμόν τιμωρείται με φυλάκισιν τουλάχιστον έξι
μηνών. Προς τούτοις επιβάλλεται διά της αποφάσεως και εκτοπισμός ενός μηνός
μέχρι δύο ετών εις τόπον εν αυτή οριζόμενον Μετά τας αυτάς ποινάς τιμωρείται
και όστις επωφελούμενος απεργίας ή λοκ – άουτ, προκαλεί ταραχάς ή συγκρούσεις» γιατί
η Κομιντέρν το είχε βάλει ως μέρος της υποχρέωσης των κομμουνιστικών κομμάτων
της Βαλκανικής (ανάλογο θέμα είχε θέσει με το Αζερμπαϊτζάν και την
Μολδαβία) και πως κατέληξε μετά το τέλους του Β’ παγκόσμιου πολέμου στη
δημιουργία ομοσπόνδου κράτους στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.
Σε αυτό κυρίαρχο ρόλο έπαιξε ο Τίτο, που αν και είχε τελειώσει την ίδια σχολή
στη Μόσχα με τον Ζαχαριάδη απέδειξε ότι ως κομμουνιστής και την υποστήριξη των
Άγγλων είχε και ήταν αυτός που έλεγχε τον Στάλιν παρά το αντίστροφο που συνέβη
εδώ.
Περί ιστορίας
Ένα
χρόνο μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, τον Νοέμβρη του 1943
συναντήθηκαν στην Τεχεράνη ο Ρούσβελτ, ο Στάλιν και ο Τσώρτσιλ.
Ο τελευταίος αποκάλυψε τότε στον έκπληκτο Στάλιν ότι οι παρτιζάνοι του
Τίτο θα έχουν την πλήρη υποστήριξη του.
Χρονικά το 1943 έχουμε την απόβαση των συμμάχων στην κυρίως Ιταλία που είχε
ξεκινήσει από τις αρχές του Σεπτέμβρη αλλά και η μάχη του Στάλινγκραντ είχε
τελειώσει από τον Φλεβάρη.
Ο Τσώρτσιλ στις αρχές του 44 αποφασίζει να στείλει τον ίδιο τον γιο του
Randolph, στη κατεχόμενη Γιουγκοσλαβία, που έπεσε με αλεξίπτωτο, ώστε να έρθει
σε επαφή με τον Τίτο, προς επιβεβαίωση του σπουδαίου ρόλου που έπαιζαν οι
αντάρτες του κατά των Γερμανών, γιατί ο Ντράζα Μιχαήλοβιτς είχε χάσει την
εμπιστοσύνη των συμμάχων πια.
Αυτό αποδεικνύεται όταν ο γιος του Randolph έγραψε μία αναφορά για τις σφαγές
εναντίον του κλήρου από τους αντάρτες του Τίτο ο ίδιος ο Antony Eden «έθαψε»
την έκθεση για να μη χαλάσουν την σχέση μαζί του.
Στην Ελλάδα τον Μάρτη του 44 είχε γίνει η κυβέρνηση του βουνού (αυτοδιαλύθηκε στις
5 Νοέμβρη) και προετοιμαζόνταν οι αντιστασιακές οργανώσεις για το Συνέδριο του
Λιβάνου που έγινε τον Μάη και μετά ακολούθησε τον Σεπτέμβρη η Συμφωνία της
Καζέρτας. Στις 23 Οκτώβρη η κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Γεωργίου
Παπανδρέου ορκίζεται στην ελεύθερη Αθήνα.
Εν τω μεταξύ στις διαβουλεύσεις μεταξύ των συμμάχων τους απασχολούν τα
μεταπολεμικά θέματα και στις 9 Οκτωβρίου 1944, ο Στάλιν υποδέχεται τον Τσώρτσιλ
στα πλαίσια της τέταρτης Διάσκεψης της Μόσχας, όπου σύμφωνα με την
αυτοβιογραφία του, ο Τσώρτσιλ, πρότεινε μεταξύ άλλων το Ηνωμένο Βασίλειο να
έχει 90% επιρροή στην Ελλάδα ενώ στην Γιουγκοσλαβία να έχουν 50% επιρροή και οι
δύο. Γνωστό είναι αυτό που ο Τσώρτσιλ επίσης διηγείται, ότι έγραψε τη
συμφωνία με μπλε μολύβι σε μία χαρτοπετσέτα, την οποία έδωσε στον Στάλιν, και
αφού την ενέκρινε ο Στάλιν του την επέστρεψε.
Όταν λοιπόν η Ελλάδα ζούσε τη μάχη του Δεκέμβρη 44, ο κόσμος τύποις είχε ήδη
χωριστεί σε σφαίρες επιρροής και μία μέρα μετά την Διάσκεψης της Γιάλτας τον
Φλεβάρη του 45, στην Ελλάδα η Συμφωνία της Βάρκιζας ήταν γεγονός.
Από τις 2 Ιανουαρίου 45 από τα αρχεία του State
Department (εκεί τα αρχεία είναι προσβάσιμα) όμως διαβάζουμε
την αναφορά του Βρετανού πρέσβη που λέει … ότι είναι εν γνώσει των συμμάχων η
ίδρυση του ομοσπόνδου κράτους της Μακεδονίας από τον Τίτο.
…As regards Macedonia, His Majesty’s Government would
be prepared to acquiesce in the creation of a Macedonian State as a federal
unit in the future federal Yugoslavia, but they would not wish this State (or
the Yugoslav Federal Government speaking on its behalf) to annex or lay claim
to any territories whatsoever belonging to either Bulgaria or Greece on the
ground that such territories are “Macedonian”.
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1945v05/d1057
Αυτό που
είναι ζητούμενο ακόμα είναι, αν τότε το ελληνικό υπουργείο εξωτερικών είχε την
ίδια πληροφόρηση και τι ενέργειες έγιναν προς την πλευρά των νικητών να μη
επαναλάβουν αυτό που είχε κάνει ο Άξονας στη Μακεδονία.
Ενώ ήδη ο Τίτο έχει ιδρύσει νέο ομόσπονδο κράτος, έχει κάνει το νέο σύνταγμα
του 1946 με εφαρμογή του την 31 Γενάρη στην Ελλάδα ο Ζαχαριάδης αποφασίζει
αποχή στις εκλογές του Μάρτη 46 και τον Σεπτέμβρη ζητά ξανά αποχή στο
πολιτειακό δημοψήφισμα, ενώ ήδη ο Τίτο έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο στη
Γιουγκοσλαβία.
Περί μακεδονικής γλώσσας και ιθαγένειας
Κάποιοι
ανέσυραν μία ομιλία του Αβέρωφ στη Βουλή το 1959 που δείχνει ότι
δεν ήξερε ότι η συνταγματική κατοχύρωση της Μακεδονικής γλώσσας έγινε αργότερα,
το 1963.
Γιατί το σύνταγμα του 46 και 53 στο άρθρο III,13 και άρθρο VI, 48
διαβάζουμε …. για την γλώσσα και ιθαγένεια
[Section 13. National minorities in the Federative People’s
Republic of Yugoslavia enjoy the right to and protection of their own cultural
development and the free use of their own language.]
[Section 48. A single Federal citizenship is established for the citizens of the
Federative People’s Republic of Yugoslavia. Every citizen of a people’s
republic is at the same time a citizen of the Federative People’s Republic of
Yugoslavia. Every citizen of a republic enjoys in every republic the same
rights as the citizens of that republic.]
Στο
σύνταγμα του 1963 διαβάζουμε ουσιαστικά την επανάληψη της κοινής ιθαγένειας στο
άρθρο 118
[ARTICLE 118. The citizens of Yugoslavia shall have common Yugoslav
citizenship. Every citizen of a republic shall also be a citizen of Yugoslavia.
The citizens of one republic shall enjoy on the territory of another republic
the same rights and duties as a citizen of that republic.]
και συγχρόνως στα άρθρα 41 διαβάζουμε να αναφέρεται η nationality του πολίτη και την χρήση της γλώσσας που αντιστοιχεί στη nationality και τελικά στο άρθρο 131 καθιερώνεται η μακεδονική ως επίσημη γλώσσα.
[ARTICLE 41.
The citizen shall be guaranteed the freedom to express his nationality and
culture, as well as the freedom to speak his language. No one shall have to
declare himself as to nationality or determine himself for one of the
nationalities. The dissemination or pursuance of national inequality, as well
as all incitement to national, racial and religious hatred or intolerance, is
unconstitutional and shall be punishable.]
[ARTICLE 131.
The federal laws and other general acts of the federal organs shall be made
public in the official gazette of the Federation, in the authentic texts in the
languages of the peoples of Yugoslavia: in Serbo-Croatian and Croato-Serbian, Slovene
and Macedonian. In official communication the organs of the Federation shall
abide by the principle of equality of languages of the peoples of Yugoslavia.]
Οι Πρέσπες ως όνομα έχουν συνδεθεί έκτοτε από μία σημειολογία τόσο από το σχέδιο
Λίμνες όσο με διάφορα γεγονότα που συνέβησαν και που δείχνει ότι είχε ήδη υπογραφεί
από τότε η σημερινή συμφωνία.
Έτσι όταν το θέμα Μακεδονία είχε δυστυχώς οριστικοποιηθεί στην πρώην επαρχία
της Γιουγκοσλαβίας εδώ στην Ελλάδα ακόμα προσπαθούσαν οι πολιτικές δυνάμεις να
βάλουν τη χώρα σε μία πολιτική κανονικότητα που αυτή ακόμα παραμένει το
ζητούμενο λόγω των φαντασμάτων του Εμφυλίου που την κυνηγούν έκτοτε.
http://www.kastaniotis.com/bib/bookshelf/beloyannis/OPS/chapter-10.xhtml
https://en.m.wikipedia.org/wiki/International_Lenin_School
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3679958
http://www.kathimerini.gr/970001/article/epikairothta/ellada/ta-fantasmata-ths-prespas
Το «Νοσοκομείο του ΔΣΕ» στην Πρέσπα. Ένα Μνημείο της ‘‘αντάρτικης’’ αρχιτεκτονικής
https://en.m.wikisource.org/wiki/Constitution_of_Yugoslavia_(1963)
Cripps, John (2001). “Mihailović or Tito? How the Codebreakers Helped Churchill Choose (Chapter 13 pp237-263)”. In Smith, Michael; Erskine, Ralph. Action This Day. London: Bantam.
http://www.znaci.net/00001/293.htm
Davidson, Basil (1980). Special Operations Europe.
Victor Gollancz Ltd, London &
Basil Davidson: PARTISAN PICTURE
Maclean, Fitzroy (1949). Eastern Approaches. Jonathan Cape, London.
http://www.znaci.net/00001/3_1_10.htm
*Ο Σωκράτης Αργύρης έχει κάνει σπουδές Ιστορίας και Οικονομίας στη Γαλλία και Αγγλία.
