Ο
Αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, αρμόδιος για τη μεταναστευτική πολιτική,
κ. Γιώργος Κουμουτσάκος, στην ομιλία του κατά την ανάγνωση και συζήτηση επί των
Προγραμματικών Δηλώσεων της Κυβέρνησης, στην Ολομέλεια της Βουλής, την Κυριακή
21 Ιουλίου 2019 τόνισε:
Από τις 20 Ιουνίου έως τις 20 Ιουλίου, μόνο στα τρία νησιά του
βορειο-ανατολικού Αιγαίου (Λέσβο, Χίο και Σάμο) είχαμε περίπου 3.200 αφίξεις
μεταναστών και προσφύγων.
Οι ροές του αντίστοιχου διαστήματος πέρσι ήταν 2.130 άτομα. Αύξηση της τάξης
του 30%.
Στο διάστημα των προηγούμενων μηνών, σε ολόκληρο το μέτωπο, από τον Έβρο έως τα
νησιά του Αιγαίου οι ροές παρουσιάζουν έντονη αυξητική τάση.
Δεν βρισκόμαστε βέβαια σήμερα μπροστά στη δραματικότητα των γεγονότων του
2015-2016, όμως η κρισιμότητα της κατάστασης παραμένει.
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού παραμένει μια μεγάλη πρόκληση
για την Ελλάδα.
Για την ελληνική Πολιτεία. Για την ελληνική κοινωνία.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η διαχείριση του μεταναστευτικού αποδεικνύεται ζήτημα
σύνθετο, σοβαρό, πολύπλοκο. Το επιβεβαιώνουν οι αλλεπάλληλες συναντήσεις που
διοργανώνονται τις τελευταίες ημέρες. Μόλις γύρισα από το Ελσίνκι και φεύγω σε
λίγο για τη Γαλλία σε πολυμερή συνάντηση
που διοργανώνει εκτάκτως η γαλλική κυβέρνηση.
Το μεταναστευτικό δοκιμάζει θεμελιώδεις αρχές, και αξίες μας αλλά και τη
βούληση και την ικανότητά μας να προστατεύσουμε την ηρεμία, την ανάπτυξη των
κοινωνιών μας, και βέβαια το μεγάλο αγαθό της ασφάλειάς τους.
Το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι ταυτόχρονα ένα πολύπλοκο γεωπολιτικό ζήτημα.
Ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο.
Και όταν λέμε Ανατολική Μεσόγειο εννοούμε πρωτίστως λόγο την Ελλάδα. Η χώρα μας
είναι δυσανάλογα εκτεθειμένη, καθώς πέρα από τη μορφολογία του εδάφους της όπου
κυριαρχεί η νησιωτικότητά της, αποτελεί και το εξωτερικό σύνορο της Ευρώπης.
Και αυτό σε μια ευρύτερη περιοχή, επιρρεπή σε εντάσεις, σε τριβές, σε
συγκρούσεις, με χαμηλή ανάπτυξη αλλά υψηλή δημογραφική έξαρση.
Ο συνδυασμός είναι εκρηκτικός.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι στη Λέσβο μόνον το 2018 έγιναν περίπου 17300 καταγραφές αιτημάτων ασύλου. Περισσότερες από
όσες έχουν γίνει τον ίδιο χρόνο στην Αυστρία συνολικά. Στη Σάμο, έχουν γίνει
6750, περισσότερες από όσες κατέγραψε, για το ίδιο διάστημα, η Φινλανδία.
Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζει και η Κύπρος. Γι αυτό και την Τρίτη πρόκειται
να συναντηθώ με τον Κύπριο ομόλογό μου στην Αθήνα.
Η κατάσταση που παραλάβαμε στα νησιά αλλά και στην ενδοχώρα, είναι από
εξαιρετικά προβληματική, έως πραγματικά τραγική.
Μη βιώσιμη.
Μια πραγματική προσβολή για την εικόνα της χώρας αλλά και πηγή εύλογης
αγανάκτησης και ανασφάλειας για τους κατοίκους των νησιών.
Όπως στη Λέσβο, στη Μόρια και στη Σάμο, στο Βαθύ, που αντίστοιχα επισκεφθήκαμε
ο κος Χρυσοχοίδης και εγώ, 48 ώρες μετά την ορκωμοσία της Κυβέρνησης.
Και αυτό, παρά τις πράγματι τεράστιες και αξιέπαινες προσπάθειες που
καταβάλλουν λιμενικοί, αστυνομικοί και το προσωπικό που εργάζεται στα Κέντρα
Υποδοχής και Ταυτοποίησης που όμως ξεχειλίζουν από ανθρώπους αλλά και από
προβλήματα.
Τεράστιες ανεπάρκειες, κάκιστη οργάνωση και έλλειψη αποτελεσματικότητας.
Συγκινητικές ανθρώπινες ιστορίες συνυπάρχουν με βίαιες συμπεριφορές, εγκληματικότητα
κάθε μορφής και βαρύτητας
Τεράστιο είναι το θέμα, ηθικά, πολιτικά και πρακτικά των ασυνόδευτων ανηλίκων.
Η κατάσταση που παραλάβαμε και εδώ, είναι πέρα ως πέρα αποκαρδιωτική.
Εν τω μεταξύ, και αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, έχουν εντοπιστεί νέες
μεταναστευτικές οδοί, όπως ο θαλάσσιος διάδρομος Αλεξανδρούπολης- Σαμοθράκης.
Σε ό,τι κληρονομήσαμε αναμένεται να ασκηθούν ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις καθώς οι
καιρικές συνθήκες ευνοούν τις ροές. Αυτό μαζί με τις ευρύτερες γεωπολιτικές
εξελίξεις, μας υποχρεώνει σε επιπλέον εγρήγορση.
Την ίδια ώρα στην Ευρώπη τα πράγματα προχωρούν αργά καθώς η επίτευξη συμφωνίας
για τη νέα Πολιτική Ασύλου δεν είναι εύκολη.
Το ίδιο ισχύει και για τη λειτουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού
αλληλεγγύης με δικαιότερη κατανομή του βάρους τα οποία πρωτίστως επωμίζονται τα
κράτη-μέλη πρώτης γραμμής, με πρώτη την
Ελλάδα.
Απέναντι σε όλα αυτά, το ελληνικό κράτος μέχρι την 7 Ιουλίου παρέτασσε ένα
Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής υπαρκτό στα χαρτιά αλλά σχεδόν μη ανιχνεύσιμο
στην πραγματικότητα.
Οι φιλότιμες προσπάθειες κάποιων ανθρώπων παρέμεναν ακριβώς αυτό. Προσπάθειες
που έμεναν μετέωρες. Αναποτελεσματικές. Χαμένες σ’ ένα κακοραμμένο διοικητικό
patchwork.
Κατακερματισμένο σε έξι διαφορετικά κτήρια στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας
και με ανθρώπινο δυναμικό πολυδιασπασμένο, με διαφορετικές προσλαμβάνουσες και
γνώσεις.
Και όλα αυτά βέβαια «κτισμένα» επάνω στο σαθρό και επικίνδυνο ιδεολογικό
υπόβαθρο του «μπαίνουν-λιάζονται-φεύγουνν». Δηλαδή πάνω στην ιδεολογικό-πολιτική φιλοσοφία του
χάους που κληροδότησε στους διαδόχους της η κυρία Τασία Χριστοδουλοπούλου. Μια
αντίληψη που σημάδεψε και δηλητηρίασε μετέπειτα, τη μεταναστευτική μη-πολιτική
του ΣΥΡΙΖΑ.
Καταλαβαίνετε λοιπόν γιατί ο Πρωθυπουργός της χώρας ανέδειξε την αντιμετώπιση
αυτού του προβλήματος ως ένα από τα
κύρια θέματα πρώτης προτεραιότητας για τη νέα κυβέρνηση.
Ήδη, τις πρώτες κιόλας ημέρες, έγινε συνάντηση εργασίας, υπό τον Πρωθυπουργό,
με τον Ευρωπαίο Επίτροπο κ. Αβραμόπουλο, ο οποίος έχει πολύ συμβάλει στην
αντιμετώπιση του προβλήματος.
Προχωρήσαμε στον προγραμματισμό συντονιστικού οργάνου σε επίπεδο ΓΓ των
εμπλεκόμενων υπουργείων το οποίο θα συνεδριάζει τακτικά την πρώτη εβδομάδα κάθε
μήνα.
Για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το δύσκολο ζήτημα του μεταναστευτικού,
χρειάζεται επειγόντως μια συνεκτική και σφαιρική στρατηγική που ξεκινά από την
αποτροπή, την προστασία των συνόρων και φτάνει έως τη χορήγηση ή μη ασύλου και
τελικά στις πολιτικές ένταξης εκείνων που νόμιμα μένουν στη χώρα.
Μια στρατηγική που θα αναπτύσσεται ταυτόχρονα στο εσωτερικό και το εξωτερικό με
συγκεκριμένες δράσεις και μέτρα σε παράλληλα επίπεδα:
• νομοθετικό
• επιχειρησιακό
• υποδομών και του ανθρώπινου δυναμικού
• δημόσιας διπλωματίας προκειμένου να εκπέμπει η χώρα τα σωστά μηνύματα.
Η πολιτική μας εκκινεί και ορίζεται από μια θεμελιώδη παραδοχή:
Στη διαχείριση αυτού του πολύπλοκου ζητήματος, κάθε Δημοκρατική Πολιτεία
οφείλει να λαμβάνει υπ᾽ όψιν δύο αλληλένδετους παράγοντες.
Το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον σεβασμό και την προάσπιση του αγαθού
της ασφάλειας.
Στόχος μας είναι η πολιτική και επιχειρησιακή σύζευξη και των δύο.
Η αδιαφορία και η υποτίμηση της ασφάλειας αποβαίνει τελικά σε βάρος των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το επιβεβαιώνουν η Μόρια, το Βαθύ και πριν μερικά
χρόνια η απαράδεκτη εικόνα στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού και η δαντική
εικόνα στην Ειδομένη.
Η ιδεοληπτική χαλαρότητα τελικά συνθλίβει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Προσβάλει
τα δικαιώματα τόσο εκείνων που έρχονται αλλά και το δικαίωμα των Ελλήνων να
ζουν στην πατρίδα τους με ασφάλεια σε περιβάλλον κοινωνικής ηρεμίας προκειμένου
να υπάρξει οικονομικής ανάπτυξης.
Απέναντι στην ιδεολογική χαλαρότητα, εμείς προτάσσουμε την δημοκρατική
αυστηρότητα που σέβεται δικαιώματα και κανόνες.
Συγκεκριμένα, η πολιτική μας συγκροτείται από σειρά στόχων και δράσεων.
Στο Εσωτερικό.
1. Η ενίσχυση της φύλαξης των κοινών ελληνικών και ευρωπαϊκών συνόρων, ιδίως
των θαλασσίων, με ένα νέο ολοκληρωμένο σχέδιο. Με αναβάθμιση των απαραίτητων
υποδομών και ενίσχυση του ένστολου ανθρώπινου δυναμικού όπου κρίνεται
απαραίτητο στα νομοθετημένα σημεία εισόδου και εξόδου της χώρας. Στο πλαίσιο
αυτό τονώνουμε τη συνεργασία με τη FRONTEX και τον ΔΟΜ.
2. Μέχρι τα τέλη του έτους, αναμορφώνουμε το νομοθετικό πλαίσιο για τη χορήγηση
ασύλου, ώστε να εξετάζονται ταχύτερα οι αιτήσεις των αιτούντων άσυλο και να
διεκπεραιώνονται ταχύτερα οι επιστροφές στις χώρες προέλευσης εκείνων που δεν
έχουν δικαίωμα χορήγησης ασύλου.
Με τον ίδιο σκοπό προχωράμε στη ενίσχυση των Επιτροπών Προσφυγών σε δεύτερο
βαθμό.
Εμβαθύνουμε τη συνεργασία μας με την EASO και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ.
Επίσης, υπάρχει η βούληση για την υλοποίηση ενός στιβαρού και αποτελεσματικού
προγράμματος επιστροφών για εκείνους που δεν έχουν το δικαίωμα να μένουν στην
Ελλάδα.
Το προηγούμενο διάστημα η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζονταν από ιδιαίτερα χαμηλό
ρυθμό εφαρμογής, με αποτέλεσμα να χάνει η χώρα την αξιοπιστία της όχι μόνον
απέναντι στην ΕΕ αλλά και στην Τουρκία που το επικαλείται όταν βρίσκεται
αντιμέτωπη με την κριτική μας για ελλειμματική εκ μέρους της εφαρμογή της
κοινής δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.
3. Βελτιώνουμε τις συνθήκες διαβίωσης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες
στη χώρα μας, με κύρια μέριμνα τις ευάλωτες ομάδες και με προτεραιότητα την
προστασία των ασυνόδευτων παιδιών.
4. Ειδικά στη Σάμο, για τη καλύτερη διαχείριση, της σημερινής απαράδεκτης
κατάστασης και με σκοπό να αποσυμφορηθεί το ταχύτερο δυνατό το νησί με αυστηρό
διαχωρισμό προσφύγων και παράνομων μεταναστών που πρέπει να επιστραφούν,
προχωράμε στη δημιουργία νέου κέντρου
υποδοχής και ταυτοποίησης εκτός του αστικού ιστού της πρωτεύουσας της
Σάμου, που αυτή τη στιγμή μοιάζει με πολιορκημένη πόλη.
Προχωρούμε επίσης στην υλοποίηση της απόφασης για προσωπικό ασφαλείας σε δομές
ενδοχώρας.
Στο εξωτερικό μέτωπο.
Δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στη συνεργασία μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με
τα κράτη μέλη της ΕΕ. Επιδιώκουμε την αποτελεσματικότερη και ουσιαστικότερη
συνεργασία στη βάση των αρχών της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας.
Συμμετείχα την Πέμπτη στο Άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών
Υποθέσεων στο Ελσίνκι.
Τόνισα στους Ευρωπαίους εταίρους, ότι η Ελλάδα έχει επιβαρυνθεί περισσότερο από
κάθε άλλη χώρα της ΕΕ. Ότι δεν αντέχει άλλο. Για το λόγο αυτό είναι επιτακτική
ανάγκη η δημιουργία ενός ουσιαστικού μηχανισμού αλληλεγγύης, για να ελαφρύνει
το βάρος που φέρει η πατρίδα μας όλα αυτά τα χρόνια.
Ιδιαίτερα μέχρι την οριστικοποίηση του νέου νομικού πλαισίου «Δουβλίνο 4» και
του κοινού Ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου.
Ο μηχανισμός αυτός πρέπει να περιλαμβάνει δικαιότερες ανακατανομές και
αποτελεσματικότερες εισφορές.
1. Μηχανισμό αξιολόγησης και αντίμετρων για τις τρίτες χώρες που δεν
συνεργάζονται στον τομέα των επιστροφών και της πρόληψης της παράνομης
μετανάστευσης.
2.Αμοιβαία αναγνώριση επιστροφών.
3. Περισσότερες Επιχειρήσεις Επιστροφής, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη πολιτική
βαρύτητα στις επιστροφές και ταυτόχρονα να μειώσει το κόστος.
Επιπλέον, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στις διμερείς συνεργασίες στον τομέα της
μετανάστευσης.
Επιμένουμε στην πλήρη εφαρμογή της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας για τη διαχείριση του
μεταναστευτικού και την αποσυμφόρηση των νησιών.
Περιμένουμε καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές. Εκρίζωση των δικτύων
των παράνομων διακινητών, καλύτερη επιτήρηση και αποτελεσματικότερο έλεγχο των
ροών από την Τουρκία προς την Ελλάδα. Καθώς και αποτροπή δημιουργίας νέων μεταναστευτικών οδών όπως αυτή
Αλεξανδρούπολης και Σαμοθράκης.
Το στρατηγικό πλαίσιο που μόλις σας περιέγραψα, δείχνει την ξεκάθαρη βούληση
της Κυβέρνησης να αντιμετωπίσει όλες τις πτυχές και τις επιπτώσεις του
ζητήματος.
Χρειάζεται όμως πολιτική βούληση και αποτελεσματική διαχείριση.
Η βούληση υπάρχει. Όπως και ένα συγκεκριμένο σχέδιο και μία συνεκτική πολιτική.
Που έχουν ήδη αρχίζει να εφαρμόζονται.
