Ολοκληρώθηκαν στις 20 Αυγούστου 2019 οι εργασίες της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Θεάτρου, η οποία ήταν αρμόδια για τις επιχορηγήσεις των επαγγελματικών θεατρικών σχημάτων του ελεύθερου θεάτρου, την καλλιτεχνική περίοδο 2019-2020, σύμφωνα με την προκήρυξη του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού, η οποία δημοσιεύθηκε στις 29 Μαρτίου 2019.
Από τις 131 προτάσεις που κατατέθηκαν εμπρόθεσμα, η Επιτροπή προέκρινε 64, με το σκεπτικό όχι της πλήρους κάλυψης του κόστους των παραγωγών, αλλά την μερική τους στήριξη, κυρίως δε εκείνων χωρίς ιδιόκτητη στέγη. Για την λήψη των τελικών αποφάσεων συνυπολογίστηκαν κριτήρια όπως η ολοκληρωμένη και σαφής παρουσίαση του καλλιτεχνικού σκεπτικού αλλά και του προτεινόμενου προϋπολογισμού, ο βαθμός καινοτομίας και το βάθος έρευνας που αντανακλάται στις προτάσεις, η καλλιτεχνική παρουσία και κοινωνική δράση των σχημάτων στο πρόσφατο παρελθόν και η μεταξύ τους ανάπτυξη συμπράξεων και συνεργασιών, καθώς και η στήριξη της ελληνικής δραματουργίας. Το σύνολο του ποσού το οποίο διατέθηκε ήταν €1 εκατομμύριο, μειωμένο κατά €315.000 σε σχέση με την προηγούμενη καλλιτεχνική περίοδο.
Την Επιτροπή απάρτιζαν οι:
– Ειρήνη Μουντράκη, υπεύθυνη Δραματολογίου, Βιβλιοθήκης, Αρχείου & Διεθνών Σχέσεων του Εθνικού Θεάτρου ως Πρόεδρος
– Γρηγόρης Ιωαννίδης, κριτικός θεάτρου, επίκουρος καθηγητής στο ΕΚΠΑ ως Αντιπρόεδρος
– Αντώνης Βολανάκης, εικαστικός
– Γιώργος Μητρόπουλος, δημοσιογράφος
– Αντιγόνη Καράλη, δημοσιογράφος
– Τάκης Τζαμαργιάς, σκηνοθέτης
– Σάββας Πατσαλίδης, καθηγητής θεατρολογίας στο ΑΠΘ
ΣΚΕΠΤΙΚΟ
ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
Για τη λήψη τελικών αποφάσεων συνέβαλαν πολύ θετικά, όπως άλλωστε και τις προηγούμενες
χρονιές, τα εξής:
– Η ολοκληρωμένη και σαφής παρουσίαση του καλλιτεχνικού σκεπτικού των
προτάσεων, συμπεριλαμβανομένου και του προϋπολογισμού τους
– Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα των προηγούμενων παραγωγών των σχημάτων
– Η σύμπραξη και συνεργασία των σχημάτων
– Η στήριξη της ελληνικής δραματουργίας
– Ο αριθμός των θέσεων εργασίας και οι εργασιακές συνθήκες και σχέσεις, όπως
διαφαίνονταν στην κατατεθειμένη πρόταση
– Η κινητικότητα των σχημάτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό
– Η πρωτοποριακή, η ερευνητική δουλειά και η ανάπτυξη των εκφραστικών μέσων,
όπως και η ποικιλία του καλλιτεχνικού τοπίου της χώρας
– Η κοινωνική δράση σε ευαίσθητα κοινωνικά σύνολα όπως αποδεικνύεται είτε από
την κύρια πρόταση είτε από τις προβλεπόμενες παράλληλες δράσεις
– Η δραστηριοποίηση και η ενεργός παρουσία των σχημάτων στο πρόσφατο παρελθόν.
Από τη διαδικασία αποκλείστηκαν οι αιτήσεις που δεν παρουσίαζαν ένα πλήρες
σκεπτικό καθώς και όσα σχήματα δεν τηρούσαν τις τυπικές προϋποθέσεις όπως αυτές
σαφώς διατυπώθηκαν στην προκήρυξη (για παράδειγμα δύο παραγωγές τα τελευταία
τρία χρόνια) ή είχαν επιχορηγηθεί και δεν υπήρξαν συνεπή στις δεσμεύσεις τους.
Για τη διασταύρωση των δεδομένων έγινε ενδελεχής μελέτη των απολογιστικών
στοιχείων, όπως αυτά στάλθηκαν από τους θιάσους, σε αντιπαραβολή με την αρχική
τους πρόταση.
Επίσης, δεν χρηματοδοτήθηκαν σχήματα τα οποία δεν διαθέτουν έναν σαφή πυρήνα
καλλιτεχνών ή σχήματα που λειτουργούν ως εταιρείες παραγωγής – αν και σαφώς η
Επιτροπή αναγνωρίζει την προσφορά τους στο ελληνικό θέατρο.
Ωστόσο, με ανησυχία η Επιτροπή διαπίστωσε
πως, παρά το γεγονός ότι βασικά κριτήρια της προκήρυξης υπήρξαν η έμφαση στην
έρευνα με νέες σκηνικές και δραματουργικές αναζητήσεις, από τις προτεινόμενες
παραγωγές έλειπε, σε μεγάλο αριθμό, η τόλμη και η πρωτοτυπία. Ταυτόχρονα
υπήρξαν και φέτος περιπτώσεις αιτήσεων στις οποίες διαπιστώθηκε αδυναμία τόσο
κατά τη σύνταξη όσο και κατά την κατάθεση ενός πλήρους και σαφούς καλλιτεχνικού
σκεπτικού το οποίο να μην επικεντρώνεται στην περιληπτική περιγραφή του
προτεινόμενου έργου, αλλά στην εναργέστερη αποτύπωση του οράματος για τη
σκηνική του ανάπτυξη. Το ίδιο ασαφής ήταν σε πολλές αιτήσεις ο σχεδιασμός της
καλλιτεχνικής παραγωγής. Έτσι, δεν ήταν πάντα εύκολο για τη Γνωμοδοτική
Επιτροπή να διακρίνει τους καλλιτεχνικούς στόχους ή/και την επαγγελματική
οργάνωση που απαιτεί μια προτεινόμενη για επιχορήγηση παραγωγή.
Η Επιτροπή οφείλει να διαπιστώσει για ακόμη μία φορά τον μεγάλο κατακερματισμό
των καλλιτεχνικών δυνάμεων στο ελληνικό θέατρο –επαναλαμβάνει την άποψή της πως
ένας τέτοιος κατακερματισμός βλάπτει το θέατρό μας μακροπρόθεσμα και πως χρειάζεται
να αντιμετωπιστεί ριζικά.
Η Επιτροπή κρίνει πως η απουσία σταθερών σχημάτων με πειραματικό και ερευνητικό
προσανατολισμό αποτελεί μείζον ζητούμενο στο θεατρικό γίγνεσθαι, διότι
σχετίζεται με τη γενικότερη ανανεωτική πορεία και φυσιογνωμία του θεατρικού
χώρου. Ασφαλώς είναι πολύ σημαντική η προσφορά ατόμων, όμως ακόμη πιο σημαντική
μπορεί να αποδειχθεί η συλλογική προσπάθεια. Υπ’ αυτήν την έννοια, η Επιτροπή
εκτιμά πως το Ελληνικό θέατρο πρέπει να δημιουργήσει τον απαραίτητο χώρο ώστε
να ανθίσουν νέοι καλλιτεχνικοί πυρήνες.
Τέλος, η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό οι παραστάσεις των
επιχορηγούμενων σχημάτων να μην «συσσωρεύονται»
τον μήνα Μάιο, διότι κάτι τέτοιο εμποδίζει τα σχήματα να παρουσιάσουν
έναν αξιοσημείωτο αριθμό παραστάσεων.
Τα τρία αυτά χρόνια της θητείας μας ως Επιτροπή Επιχορηγήσεων Επαγγελματικών
Θεατρικών Σχημάτων πορευτήκαμε με βάση την πεποίθησή μας ότι η ενίσχυση μέσω
των επιχορηγήσεων ενός ικανού αριθμού θιάσων, προσφέρει τη δυνατότητα σε
περισσότερους καλλιτέχνες να στηριχθούν, να δημιουργήσουν, να δοκιμαστούν, αλλά
και να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους, να αναθεωρήσουν τις προτεραιότητες και
να προωθήσουν τους καλλιτεχνικούς τους στόχους. Με αυτόν τον τρόπο η Επιτροπή συνέβαλλε
έως τώρα, μέσα σε ένα δύσκολο οικονομικό
περιβάλλον, στη δίκαιη κατανομή, στην ενίσχυση του θεατρικού τοπίου και στη
σταθερότητα της θεατρικής δημιουργίας, θεωρώντας ότι βοήθησε, στο μέτρο του δυνατού, τα
σχήματα να στηριχθούν στις δυνάμεις τους, να προσηλωθούν και να εμβαθύνουν στο καλλιτεχνικό τους έργο.
Ωστόσο, εκτιμούμε πως από εδώ και στο εξής οφείλουμε να προχωρήσουμε σε ένα νέο
σχήμα και στη χάραξη μιας διαφορετικής πολιτιστικής πολιτικής για το ελληνικό
θέατρο, η οποία δεν θα εστιάζει μόνο σε παραστάσεις και δημιουργούς, αλλά και θα
ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ελληνικής σκηνής όπως αυτές, πλέον, διαμορφώνονται.
