Ο Δήμος Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το σωματείο «Φίλοι
Κέντρου Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης» διοργανώνει διεθνές συνέδριο με θέμα
«Η παιδεία στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη» από τις 5 έως τις 7 Μαΐου 2022.
Στο συνέδριο θα συμμετάσχουν
καταξιωμένοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και ερευνητές από την Ελλάδα και την
Ευρώπη με ειδικές γνώσεις στα ζητήματα της πολύπτυχης παιδείας στη βυζαντινή
Θεσσαλονίκη, με στόχο να συμβάλουν στην προβολή του πνευματικού πολιτισμού της
πόλης σε διεθνές επίπεδο.
Σκοπός του συνεδρίου είναι να
αναδείξει τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη ως σημαντικό κέντρο παιδείας, εφάμιλλο με
εκείνο της Κωνσταντινούπολης. Είναι η πόλη η οποία κατά τη βυζαντινή περίοδο
και επί σειρά αιώνων κράτησε άσβεστη τη φλόγα της ελληνικής παιδείας σε όλες
της τις εκφάνσεις (παιδεία θεολογική, νομική, κλασική, πολιτική). Δάσκαλοι,
σχολεία, μαθητές, λόγιοι, διανοούμενοι διαμορφώνουν ένα πλέγμα παιδείας και
πολιτισμού που αρθρώνεται στην πόλη και την καθιστά έναν ιδιαίτερα σημαντικό
πνευματικό φάρο του ελληνοβυζαντινού κόσμου.
Το συνέδριο θα προβάλει
πνευματικά αναστήματα που έδρασαν και δίδαξαν στην Θεσσαλονίκη, όπως ο Λέων ο
μαθηματικός, ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, ο Θωμάς Μάγιστρος κι ο Δημήτριος
Τρικλίνιος, και θα διερευνήσει το ζήτημα των σχολείων της πόλης και της
σχολικής πρακτικής. Στα σχολεία της πόλης διδάσκονται και σχολιάζονται τόσο οι
εκκλησιαστικοί συγγραφείς, όσο και οι αρχαίοι (Όμηρος, Αισχύλος, Ευριπίδης,
Πίνδαρος). Ιδιαίτερα τον 14ο αιώνα, όταν έχουμε στην πόλη ένα πλήθος δασκάλων,
λογίων και διανοουμένων, η Θεσσαλονίκη παραβάλλεται στις πηγές με την αρχαία
Αθήνα και τα πνευματικά της επιτεύγματα.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
ΠΕΜΠΤΗ 5 Μαΐου 2022
Αίθουσα Τιμών ΛΑΦ ΘεσσαλονίκηςΕναρκτήρια εκδήλωση19.00 ΧαιρετισμοίΠρόεδρος: Αγγελική Δεληκάρη, Αναπλ. Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και
Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ.19:30 Κεντρική ομιλία: Filippomaria Pontani, Καθηγητής του Τμήματος
Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ca’ Foscari Βενετίας:Ήσουνα, σβεις, ξαναγεννιέσαι. Η
παιδεία στη Θεσσαλονίκη και οι εποχές της.20:10 – 20:30 Μουσικό ταξίδι από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης20:30 Δείπνο προς τιμήν των Συνέδρων
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΜΑΙΟΥ
Αίθουσα Συνεδρίων Κέντρου Ιστορίας ΘεσσαλονίκηςΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
09:00 ΕγγραφέςΠρόεδρος: Αντώνιος Ρεγκάκος, Καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ.,
Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.
09:40 Παναγιώτης Αντωνόπουλος (Ιωάννινα): «Ιλλυριός μεν γένος εκ
Θεσσαλονίκης ορμώμενος». Μία έμμεση μαρτυρία για την ύπαρξη ανθούσας παιδείας
στη Θεσσαλονίκη κατά το πρώτο μισό του 6ου αιώνα.10:00 Αικατερίνη Τσεκούρα (Αθήνα): Η δράση του Λέοντος Φιλοσόφου
Μαθηματικού ως αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.
10:20 Ηλίας Νέσσερης (Βιέννη): Ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Μιχαήλ
Μυτιληναίος (11ος αι.) και το ανέκδοτο αγιολογικό του έργο.10:40 Salvatore Costanza (Αθήνα): Τα αρχαία Ελληνικά και Ρωμαϊκά παιγνίδια
σύμφωνα με τα σχόλια του Ευσταθίου Θεσσαλονίκης11:00 Συζήτηση11:30 ΔιάλειμμαΤΡΙΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Πρόεδρος: Δημήτριος Νικήτας, Ομότιμος Καθηγητής του Α.Π.Θ.12:00 Συμεών Πασχαλίδης (Θεσσαλονίκη): Η παιδεία στην παλαιολόγεια
Θεσσαλονίκη μέσα από τις ησυχαστικές πηγές.12:20 Daniele
Bianconi
(Ρώμη): Written
Culture
and
Intellectual Circles during the Palaeologan Age.12:40 Ηλίας Ταξίδης (Θεσσαλονίκη): Μεταξύ Θεσσαλονίκης και
Κωνσταντινούπολης: Η πνευματική κίνηση της Θεσσαλονίκης στην επιστολογραφία της
Παλαιολόγειας εποχής.13:00 Δημήτρης Αγορίτσας (Ιωάννινα): Ελλόγιμοι Θεσσαλονικείς στον κύκλο του
Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου και εκπαίδευση: Δεδομένα και ζητούμενα.13:20 – 13:50 Συζήτηση14:00 Γεύμα προς τιμήν των συνέδρωνΤΕΤΑΡΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Πρόεδρος: Ανδρέας Γκουτζιουκώστας, Καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και
Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ.17:15 Φεβρωνία Νούσια (Πάτρα): Το Λεξικό του Θωμά Μάγιστρου.17:35 Francesco Giannachi (Lecce):
Pindar in Thessaloniki (13os – 14os c): Thomas Magister, Demetrius Τriclinius and beyond.17:55 Gulia Gerbi (Βενετία):
Myth and school practice from a byzantine schoolbook. The refutation and
confirmation exercises in the Rhetorica Marciana.18:15 Niels Gaul (Εδιμβούργο)
The old as new? Thomas Magistros’s meletai and the localisation of learning in
late Byzantine Thessaloniki.18:35 -19:00 Συζήτηση19:00 ΔιάλειμμαΠΕΜΠΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Πρόεδρος: Αιμίλιος Μαυρουδής, Καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ.19:15 Μαρία Τζιάτζη (Κομοτηνή): Οι σχεδογράφοι της Θεσσαλονίκης τη μέση και
ύστερη βυζαντινή περίοδο.19:35 Δημοσθένης Στρατηγόπουλος (Κομοτηνή): Η αγιολογία της Θεσσαλονίκης
στη σχεδογραφική παραγωγή του Ιωάννη Πεδιάσιμου.19:55 Luigi Silvano (Torino):
Between school paraphrase and moral rewriting: Manuel Gabalas’ Wandering of
Odysseus.20:15 -20:45 Συζήτηση21:00 Δείπνο προς τιμήν των συνέδρων
ΣΑΒΒΑΤΟ 7 ΜΑΪΟΥ
Αίθουσα συνεδρίων Κέντρου Ιστορίας ΘεσσαλονίκηςΕΚΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΠρόεδρος: Δρ Δέσποινα Τσούρκα – Παπαστάθη, Ιστορικός του Δικαίου09:40 Βασίλης Κατσαρός (Θεσσαλονίκη): Ανιχνεύοντας τους δρόμους
επικοινωνίας ανάμεσα στη Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο
της αναγέννησης του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου.10:00 Θεόδωρος Γιάγκου (Θεσσαλονίκη): Τα έργα του Ματθαίου Βλάσταρη κείμενα
κανονικής και ποιμαντικής παιδείας.10:20 Βασίλης Σαρρής (Θεσσαλονίκη): Η ιστορική συγγραφή του αρχιεπισκόπου
Ευσταθίου ως κείμενο πολιτικής παιδείας. 10:40 Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος (Θεσσαλονίκη): Υποθήκες πολιτικής παιδείας
στη Θεσσαλονίκη του 14ου αιώνα. Σύγχρονες προεκτάσεις11:00 Συζήτηση11:30 ΔιάλειμμαΕΒΔΟΜΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΠρόεδρος: Filippomaria Pontani, Καθηγητής του Τμήματος Ανθρωπιστικών
Σπουδών του Πανεπιστημίου Ca’ Foscari Βενετίας.
11:45 Κατερίνα Β. Κορρέ (Βενετία):«Θέατρον
αναγνώσεως»: Η δημόσια ανάγνωση στη μεσαιωνική Θεσσαλονίκη.
12:05 Paola Carmela La Barbera (Βενετία – Παρίσι): Collecting books in
Thessalonica: the case of the bibliophile Manuel Boullotes from Greece to
Italy.12:25 Συζήτηση12:40 Τελικά συμπεράσματα: Αγγελική Δεληκάρη (Θεσσαλονίκη) – Λήξη εργασιών Συνεδρίου.
